ABD, İran'a uyguladığı yaptırımlar kapsamında, Türkiye dâhil 8 ülkeye tanıdığı muafiyetlere son verdi. Amerikalı yetkililer, 2 Mayıs 2019’dan itibaren hiçbir ülkenin İran'dan petrol ithal edemeyeceğini, bu yola başvuran ülkelerin ABD'nin yaptırımlarıyla karşı karşıya kalabileceğini söylüyor. Peki, bu 8 ülkenin İran’dan yaptıkları petrol ithalatının son durumu ne idi?
Muafiyet hakkı, söz konusu sekiz ülkenin İran'dan aldıkları petrol miktarını azaltmaları halinde bu ülkelerin İran bankalarıyla iş yapmasına izin veriyordu. Uluslararası danışmanlık şirketi SVB EnergyInternational'ın derlediği verilere göre Mart 2019 itibarıyla İran'ın günlük petrol ihracatı 1,1 milyon varile kadar gerilemiş durumdaydı.
Daha önceki durum itibarıyla Tayvan, Yunanistan ve İtalya İran'dan petrol alımlarını durdurmuş, Tahran'ın en büyük müşterileri Çin ve Hindistan ise İran'dan petrol alımını sırasıyla yüzde 39 ve yüzde 47 oranında azalttı.
Türkiye de İran'dan aldığı petrol miktarını yüzde 39 oranında azaltmış durumda idi.
Bunun yanı sıra 8 Mayıs 2019 itibarıyla yayınlanan ABD Başkanlık direktifi gereğince İran’ın demir, çelik, bakır ve alüminyum sektörlerine yönelik yeni yaptırımlar getiren başkanlık kararnamesini imzaladı. İran’ın petrol dışı en büyük ihracat gelirlerini oluşturan demir, çelik, bakır ve alüminyum sektörleri, ülkenin ihracatın yüzde 10’unu oluşturuyor.
Bu kararlar ile birlikte deniz taşımacılığı da bu yaptırımlardan etkilenecek gibi gözüküyor. Türkiye rafinerilerine petrol taşıyan firmalar başta olmak üzere özellikle demir-çelik sektörüne yönelik İran’dan taşıma yapan firmalar da bu yaptırımlardan etkilenecektir.
Diğer taraftan 8 Mayıs 2019’da İMEAK DTO’da ABD hazine Bakanlığı yetkilileri tarafından yapılan sunumlarda İran’ın iki firmasına ait 199 adetlik bir gemi listesi da DTO yetkililerine teslim edilmiş ve bu gemilerle herhangi bir ticari faaliyete girilmemesi istenmiştir. Bu liste İMEAK DTO’dan gerektiğinde talep edilebilir. Ayrıca İran yaptırımlarıyla ilgili yasaklanmış firma ve kişilerin listesine https://www.treasury.gov/resource-center/sanctions/Pages/default.aspx linkinden ulaşılabilir. Bunun dışında bu konuya ilişkin sormak istenilen herhangi bir konu veya soru için Türk Armatörler Birliği ABD Büyükelçiliği ile kuracağı irtibat ile temas noktası (Point of Contact) görevini yerine getirecektir.
Söz konusu toplantıda belirtilen diğer önemli hususlardan biri ise bu bölgede hareket eden gemilerin yapacağı bazı faaliyetlerin şüphe uyandırması halinde bu gemilerin yüksek riskli gemiler kategorisine sokulacağı konusudur. Bu faaliyetler şu şekilde belirtilmiştir. Bunun İngilizce metnine https://www.treasury.gov/resourcecenter/sanctions/Programs/Documents/syria_shipping_advisory_03252019.pdf linkinden ulaşılabilmekle beraber, daha açıklayıcı olması açısından aşağıda da belirtilmiştir.
Daha önceki durum itibarıyla Tayvan, Yunanistan ve İtalya İran'dan petrol alımlarını durdurmuş, Tahran'ın en büyük müşterileri Çin ve Hindistan ise İran'dan petrol alımını sırasıyla yüzde 39 ve yüzde 47 oranında azalttı.
Türkiye de İran'dan aldığı petrol miktarını yüzde 39 oranında azaltmış durumda idi.
Bunun yanı sıra 8 Mayıs 2019 itibarıyla yayınlanan ABD Başkanlık direktifi gereğince İran’ın demir, çelik, bakır ve alüminyum sektörlerine yönelik yeni yaptırımlar getiren başkanlık kararnamesini imzaladı. İran’ın petrol dışı en büyük ihracat gelirlerini oluşturan demir, çelik, bakır ve alüminyum sektörleri, ülkenin ihracatın yüzde 10’unu oluşturuyor.
Bu kararlar ile birlikte deniz taşımacılığı da bu yaptırımlardan etkilenecek gibi gözüküyor. Türkiye rafinerilerine petrol taşıyan firmalar başta olmak üzere özellikle demir-çelik sektörüne yönelik İran’dan taşıma yapan firmalar da bu yaptırımlardan etkilenecektir.
Diğer taraftan 8 Mayıs 2019’da İMEAK DTO’da ABD hazine Bakanlığı yetkilileri tarafından yapılan sunumlarda İran’ın iki firmasına ait 199 adetlik bir gemi listesi da DTO yetkililerine teslim edilmiş ve bu gemilerle herhangi bir ticari faaliyete girilmemesi istenmiştir. Bu liste İMEAK DTO’dan gerektiğinde talep edilebilir. Ayrıca İran yaptırımlarıyla ilgili yasaklanmış firma ve kişilerin listesine https://www.treasury.gov/resource-center/sanctions/Pages/default.aspx linkinden ulaşılabilir. Bunun dışında bu konuya ilişkin sormak istenilen herhangi bir konu veya soru için Türk Armatörler Birliği ABD Büyükelçiliği ile kuracağı irtibat ile temas noktası (Point of Contact) görevini yerine getirecektir.
Söz konusu toplantıda belirtilen diğer önemli hususlardan biri ise bu bölgede hareket eden gemilerin yapacağı bazı faaliyetlerin şüphe uyandırması halinde bu gemilerin yüksek riskli gemiler kategorisine sokulacağı konusudur. Bu faaliyetler şu şekilde belirtilmiştir. Bunun İngilizce metnine https://www.treasury.gov/resourcecenter/sanctions/Programs/Documents/syria_shipping_advisory_03252019.pdf linkinden ulaşılabilmekle beraber, daha açıklayıcı olması açısından aşağıda da belirtilmiştir.
Fiziksel olarak gemi bilgilerinin değiştirilmesi
Gemiler IMO Kuralları gereğince görünür bir yerde isimlerini ve IMO numaralarını sergilemelidir. Yasadışı iş yapan gemilerde bu değişikliğin yapıldığı görülmektedir. IMO numarası gemi sahibi ve/veya geminin ismi değişse de değişmemektedir. Gemiden Gemiye Transferler (Ship-to-ShipTransfers (STS))
Bazı gemilerin limandan ziyade denizde birbirlerinin üzerinden yük transferi yaptıkları görülmektedir. Bu faaliyet yükün orijinini gizleyeceğinden şüpheli bir faaliyet olarak değerlendirilmektedir.
Gemiler IMO Kuralları gereğince görünür bir yerde isimlerini ve IMO numaralarını sergilemelidir. Yasadışı iş yapan gemilerde bu değişikliğin yapıldığı görülmektedir. IMO numarası gemi sahibi ve/veya geminin ismi değişse de değişmemektedir. Gemiden Gemiye Transferler (Ship-to-ShipTransfers (STS))
Bazı gemilerin limandan ziyade denizde birbirlerinin üzerinden yük transferi yaptıkları görülmektedir. Bu faaliyet yükün orijinini gizleyeceğinden şüpheli bir faaliyet olarak değerlendirilmektedir.
AIS (AutomaticIdentificationSystem) cihazının kapatılması veya bilgilerin değiştirilmesi
AIS cihazı bilindiği üzere Çatışmadan sakınmak üzere VHF olarak gemi bilgisini, mevki bilgisini yayınlayan bir cihazdır. Ancak bazı gemilerin yanıltıcı bir şekilde gemi ismini, IMO numarasını veya MMSI numaralarını veya son gidilecek liman bilgilerini farklı girdikleri görülmektedir. Ya da cihazın kapatıldığı ve iz bilgisinin kesildiği görülmektedir. Bu durumda tespit edilen gemilerin yüksek riskli olarak değerlendirilmesinin söz konusu olabileceği belirtilmektedir. Yük ve gemi doküman bilgilerinin değiştirilmesi
Konşimento, menşei şahadetnamesi, fatura, çeki listesi gibi dokümandaki bilgilerin değiştirilmesi de gemileri bu kategoriye sokabilmektedir.
AIS cihazı bilindiği üzere Çatışmadan sakınmak üzere VHF olarak gemi bilgisini, mevki bilgisini yayınlayan bir cihazdır. Ancak bazı gemilerin yanıltıcı bir şekilde gemi ismini, IMO numarasını veya MMSI numaralarını veya son gidilecek liman bilgilerini farklı girdikleri görülmektedir. Ya da cihazın kapatıldığı ve iz bilgisinin kesildiği görülmektedir. Bu durumda tespit edilen gemilerin yüksek riskli olarak değerlendirilmesinin söz konusu olabileceği belirtilmektedir. Yük ve gemi doküman bilgilerinin değiştirilmesi
Konşimento, menşei şahadetnamesi, fatura, çeki listesi gibi dokümandaki bilgilerin değiştirilmesi de gemileri bu kategoriye sokabilmektedir.