İki Başlık-İki Bilgilendirme SWIFT Hukuki Bilgiler – Keyif Deniz Araçlarında Dekarbonizasyon

Türk Armatörler Birliği Hukuk Danışmanı Av. Alev Elif Beller’in Makalesi

SWIFT Hukuki Bilgiler

“SOCIETY FOR WORLDWIDE INTERBANK FINANCIAL TELECOMMUNICATION/”ULUSLARARASI BANKALAR ARASINDA FİNANSAL TELEKOMUNİKASYON BİRLİĞİ; Swift, Bankalar tarafından para transferi için kullanılan elektronik bir network ile transfer mesajlarını doğrulayan /emniyete alan bir sistemdir.

11000 finans kuruluşu, 200’e yakın ülkede swift kullanarak, uluslararası finans / para transferi / ticari işlemler sisteminin dayanağını sağlamaktadır.  SWIFT, Belçika hukuk sistemi altında kurulmuş bir kooperatif şirkettir.

Dünyanın çeşitli yerlerinden 3500 finans kuruluşunun hissedar olduğu hususu, web sitesinde açık bilgidir.  Sistem, G10 merkez bankaları ve Avrupa Merkez Bankası tarafından idare ve denetlenmektedir. Öncü / lider denetleyici Belçika Ulusal Bankasıdır.  300 adet Rus finans kurumu ile Rusya, ABD ‘den sonra dünyanın 2. kullanıcısıdır.  Swift ‘e dahil olmadan dünyada uluslararası ticaret, borç ödeme  alışveriş yapmak neredeyse  imkansızdır.

Bu hususta bir Yaptırım / SANCTION yani esas olarak global ödeme sisteminin, networkun dışına çıkartılmanın dünya ticaretinden uzaklaşmak anlamına gelebileceği; bir  diğer taraftan ise başkaca elektronik ve dijital sistemlerle ve ticari anlaşmalar ile bu yaptırımların aşılabileceği gibi tamamen aksi yöndeki fikirler yabancı basında yer almaktadır.”

Keyif Deniz Araçlarında Dekarbonizasyon

“Avrupa ülkelerinden, Birleşik Krallık, Fransa, Hollanda, Yunanistan, Kıbrıs, Malta ve ülkemizde, denizciliğin bu sektörünün önemli bir yeri vardır.  Hem üretim ve inşaa faaliyeti yönünden, hem de seyir ve bağlama yeri bakımından sektör ekonomik bir segment oluşturmaktadır.  Sektörel büyüme, ülkemizin yat, tekne ve diğer keyif deniz araçlarının inşaa ve satışında, ihracat kalem ve gelirleri arasında sayılmaktadır.  Bu sektörün karbon emisyon hacmi kirlenme yönünden bir miktar yeri vardır. Keyif deniz araçları çok çeşitli spor ve keyif teknelerini kapsamaktadır. Bu araçları imal eden İngiltere tüm dünyadan 2.7 milyon sterlin kazanç temin etmektedir.  Covid 19 pandemisine rağmen bu sektörün büyümesi beklenmektedir. 

Diğer gemi, deniz aracı inşaa alanlarında olduğu gibi iklim değişikliği v.b. sebeplerle düşük karbon emilimli yatlar ve tekneler yapılması sektörün geleceği için bir şart oluşturmaktadır.  Keyif deniz araçlarının karbon salınımında ne kadar payı olduğu tam olarak bilinmemekle birlikte, otomotiv endüstrisinden daha az etkin olduğu saptanmıştır.  Avrupa’nın 43.500 bin mil kıyı şeridi bulunmaktadır.23000 iç sular / göller/ nehirler mevcuttur.36 milyon Avrupa Birliği vatandaşı seyir aktivitesi yapmaktadır.(ülkemizde örneğin Porsuk çayında gezi amaçlı tekneler vbg).

Londra merkezli Karbon Trust kuruluşu Green Finance isimli finansman kaynağı ile, bu konuda fonlama finansman temin etmektedir. Karbondan arınmada esas makine gücü, ateşleme sistemleri anahtar faktördür.  Rüzgar gücü ile seyir yapılan araçlarda dahi, motor makine gücü gerekir.  Rüzgar olmadığında ve manevra için iç ve dış güverte makinası bulunmaktadır.  Deniz araçlarının demirledikleri yerler, marinalar, da karbon emisyonu kirlilik  yaratan yerlerdir. Avrupa’da  10.000 marina bulunmaktadır. Küçük yat kulüpleri ve şehir /belediye marina ve iskeleleri dahil, büyük yat limanları ve kanal kenarı küçük marinalar, büyük özel sektör süper yat marinaları, önemli birer ekonomik güçtür.  Örneğin Yacht Havens Group Ltd. Ülkemizde de Çeşme ve Urla’da özel sektör yeni yat limanları inşaa etmektedir.  Bu sektörün de karbondan arınma kurallarına uymak durumunda olduğu anlaşılmaktadır.

Ticaret kanunumuzda.

Eğlence ve spor amaçlı tekneler, yatlar, sandallar, kayıklar, kanolar,

hoverkraftlar, ve benzeri araçlar polyster tekneler dahil TTK m.931 kapsamındadır.

TTK madde 931- (1) Tahsis edildiği amaç, suda hareket etmesini gerektiren, yüzme özelliği bulunan ve pek küçük olmayan her araç, kendiliğinden hareket etmesi imkânı bulunmasa da, bu Kanun bakımından “gemi” sayılır.

Kürek haricinde suda yüzen her araç hukuken gemidir.

YATLAR ise Deniz Turizmi yönetmeliğinde, Deniz Turizmi Araçları tanımı kapsamında belirlenmiştir. Gezi spor ve eğlence amaçlı denize elverişlilik belgesine sahip gerçek ve tüzel kişilere ait özel ve ticari yatlar olarak ifade edilmistir. Ülkemizde Elektrikli Yat ve Tekne üretimine yönelik tersane tasarımı konusunda Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı koordinasyonunda faaliyet gösteren İzmir Kalkınma Ajansı tarafından hazırlanan REHBER RAPOR ile, Yelkenli Tekne ve Bot ihracatı maksadıyla elektrikli Tekne üretimi için Tersane kurulması çalışmaları bulunmaktadır.

Elektrikli tekne ve yat motorları üretimi, geleceğin ihtisas alanıdır. Yatlarda henüz Battery teknolojisi bulunmamaktadır. Denizde Yeşil Mutabakat kapsamında, ülkemiz dünyaya orta ve mega ölçekli motoryatlar, trawler, yelkenli gulet, sürat teknesi, sandal, balıkçı teknesi, katamaran, hizmet botları, gezi teknesi ihraç etmektedir.

(Bkz.Gemi ve Yat İhracatçıları Birliği yönetim kurulu Başkanı Sn. CEM SEVEN Bey’in, birim ihracat değeri en çok artan sektör olduğu ve 2021 yılı ihracatçı gelir artışında gemi ve yat ihracatının 3.sırada geldiği yönündeki beyanatı)Türkiye çevreciliğiyle tanınan özel yatlar üretmektedir.  Fosil yakıt kullanan gemiler, hidrojen ve elektrikli modeller, LNG kullanımlı gemiler, düşük karbon salınımı için gerekli modellerdir.  Keyif Deniz Araçları endüstrisi gelişmekte olup, bir yandan da çevresel koruma koşullarına uyma zorunluluğu beklenmektedir. Genel olarak denizciliğin dünyadaki karbon emisyon kirliliğine katkısı % 2.3 oranında olduğu belirtilmektedir.  Büyüme kadar kirliliğe dair uygulanan ve planlanan regulasyonlar ticari gemilere dairdir; yatlar ve teknelerin kirliliğe ne denli etkisi olduğuna dair bir Data mevcut değildir ancak bu sektörün de bir miktar sorumlu olduğu bilinmektedir.  Şöyle ki; bölgesel kıyı eko sistemin korunması yönünden, yatlar ve teknelerin. Karbon emisyonunun azaltılması amaçlanmaktadır çünkü hedef denizciliğin sıfır net karbon teknolojisine ulaşmasıdır.

Nitekim, bu amaçla üreticiler çoktan  yakıt verimliliğinin arttırılması ve deniz araçlarının sıfır karbon emisyonu ile operasyon/ seyir yapması için uygun makine/ motor üretilmesi yolunda, yatırım yapmaya başlamışlardır.

Alternatif motor yakıtları ile çalışan makineler üretilmeye başlanmıştır.  Karbon salınımını etkileyen çeşitli faktörler arasında seyir süresi, motor beygir gücü; örneğin iki zamanlı motor ile dört zamanlı motor arasındaki farklılıklar; yatların ve teknelerin life style approach adı verilen uzun ömürlü dizayn ile, çevre kirliliğinin önlenmesi hedeflenmektedir.  Bu tekneler genellikle dizel ve petrol yakıt kullanmakta, ileride sentetik yakıtlar, bio yakıtlar, alternatif pervane sistemleri, ki halen vardır; (egzoz sisteminde emisyonun bir kısmı suya karışır) kullanılması beklenmektedir”

Avukat Alev Elif Beller

02.03.2022