Konteynerler ve Kabotaj Kanunumuz
Dünyada dökme olmayan yüklerin % 90 ‘ı konteynerler ile taşınmaktadır. Konteynerler, denizleri aşan bu devasa KUTULAR, alüminyum veya çelikten ve yükün boyutlarına, ağırlığına, cinsine göre belli özellik ve çeşit ve standartlarda üretilen kutulardır. Dünyanın her türlü gıda ve emtea ihtiyacını gidermek için nakliye yapılan deniz taşımacılığında bu kutulara her türlü ürün yerleştirilir.
Konteynerler, Taşıyan / Armatör yönünden “emtea” dır.
Çeşitli tip konteynerler bulunmaktadır.
Açık / flat track altı platform ile üretilmiş, yan duvarları tavan kısmı açık olan konteynerler, yüksek ve geniş yükleri, askeri araç iş makineleri vbg ağır araçların taşınmasında kullanılır.
Open top konteynerler, dört tarafı ve zemini panellerle kaplı olup, tavanın bulunmadığı, uzunluk yükseklik bakımından standart konteynere sığmayan yükler için kullanılır.
Soğutmalı konteynerler, refrigerated containers, içerisinde soğutma sistemi olan konteynerler, bozulabilen ürünler, meyve, sebze gıda taşımacılığında kullanılır. Platform konteynerler; ağır tonajlı yükler, tekne, otomobil ağır araç taşınmasında kullanılır. Tank konteynerler, sıvı ya da gaz yükleri taşımak için silindir ya da dikdörtgen şeklinde üretilmiş tanklardır.
Dökme yükler; tarım ürünleri vbg ürünler için üretilen konteynerler bulunmaktadır.
LCL LESS THAN CONTAINER LOAD, parsiyel konteyner, bir yükün konteyneri tam olarak doldurmadığı durumlarda konteyner içindeki yüklerin,2 veya daha fazla alıcıya ait olduğu sisteme verilen isimdir.
FCL,FULL CONTAINER LOAD ise, taşınacak yükün konteyneri tamamen kapladığı hallerdir.
İNCOTERMS gereği, taşıyanın yük hasarından sorumluluğu bulunmakla birlikte Armatör konteyner içindeki yüklerin kalitesinden sorumlu tutulamaz.
Konteynerin Emtea mı, yoksa taşıma aracı mı sayılması Hukuken düşündürücüdür.
Kabotaj Kanunumuz, yabancı bayraklı gemiler ile Türk Limanları arasında taşıma yapılmasını yasaklamıştır.
Yabancı bayraklı bir gemi, bir Türk limanında boşalttığı konteyneri ya da o limandan aldığı boş konteyneri Türkiye’deki başka bir limana götüremiyor. Yabancı bayraklı bir geminin boş konteyneri bir diğer Türk limanına taşıması için ancak yurtdışına çıkış gümrük işlemi yaptırıp tekrar Türk karasularına gelmesi gerekiyor.
Konteynerin, hukuken taşıma aracı olarak kabul edilmesi halinde, yani EMTEA sayılmaması halinde Kabotaj Kanununa aykırılık bulunmuyor.
“Türk Limanları arasında yabancı bayraklı gemiler ile boş konteyner taşınmasının mümkün olması ” yönünde görüşler basında yer almaktadır.
Konteyner eşya veya ticari emtea/mal değildir. Kabotaj kanunumuz ise, yabancı gemilerle ticari mal taşınmasını yasaklamıştır. Nitekim, bu görüş ve meseleye bir bakış, Sayın Sefer Levent tarafından 15 Mart 2022 Hürriyet gazetesi, ekonomi notları köşesinde ifade edilmiştir.
Avukat Alev Elif BELLER
07.07.2022
