TAB Hukuk Danışmanı Avukat Alev Elif Beller Kaptanın Gemideki Disiplin Salahiyeti başlıklı makale sunmuştur.
International Safety Management kuralları ve International Convention for Safety of Life at Sea kuralları gereğince, Kaptanın, gemideki şahısların hayatını korumak ve gemiyi emniyete almak konusunda, her türlü kararı verme yetkisi mevcuttur. Yolculuğun seyir emniyetini ve güvenliğini tehlikeye atacak, riske edecek her türlü eylemi, içeriden ve dışarıdan gelecek yanlışı ve tecavüzü engellemek Kaptanın görevlerindendir. Nitekim TTK madde 1104 gereğince, “Kaptan, gemi adamlarına, geminin denize ve yola ve yüke elverişli bir halde tutulmasına ve genel olarak yolculuğun güvenli bir şekilde sürdürülmesine ilişkin her türlü işlem ve tasarrufları üçüncü kişilerle Donatan adına yapmaya yetkilidir”.
Buradan hareketle, yolculuğun güvenli bir şekilde sürdürülmesine ilişkin tasarruflar arasında gemide disiplinin korunması da sayılabilir. TTK M. 1098 ve 1099 hükmünce, yolculuk sırasında gemiyi ilgilendiren olayları, Varma Limanında Deniz Raporu düzenlenmesini, Mahkemeden veya diğer yerlerde, Türk Konsolosluklarından talep etmelidir. TTK M. 1097 /(i) gemide işlenen suçlar, gemideki doğum ve ölüm olayları gemi jurnaline işlenir.
Kaptanın, geminin güvenliğini koruması ve şayet gemide bir suç işlenmişse en yakın limanda veya varma yerinde, Adli makamlara bildirimde bulunarak, kişiyi teslim etmesi icap eder. Türk Ceza Kanununun 179. ve 180. maddeleri Deniz Hukukunun ilgili kuralları ile birlikte uygulanır. Yeni uygulamada, insan haklarına aykırı sayılarak, eski kanunda bulunan kaptanın bazı açık yetkileri çıkartılmıştır.
Ancak Kaptan, seyir sırasında geminin mutlak hakimidir. Kendisine veya gemi adamlarına karşı herhangi bir cismani saldırı, yaralama, fena muamele veya seyir güvenliğini bozacak, akıl rahatsızlığı, şiddet ve bunun gibi davranışlar karşısında gereken fiili tedbirleri aynen uçaklarda Kaptan Pilot’un yaptığı gibi, Kaptanın makul tedbirleri almak ve uygulamak görevinin devam ettiği tartışılmamalıdır.
Avukat Alev Beller /TAB hukuk danışmanı
11.02.2021