| Bilgi Giriş Tarihi | 20.12.2021 12:34:01 |
Gemi Adı: Tai Prize
IMO Numarası: 9225380
Bayrak: Panama
Gemi Tipi: Bulk
DWT: 73169
GT: 38382
Kaza/Olay İçeriği:
“The Tai Prize” (2021) Bilindiği üzere konşimentoda taşınan yük ve özellikle bunun gemiye ne şekilde yüklenmiş olduğuna ilişkin bilgiler yazılıdır. Konşimento aynı zamanda bir taşıma taahhüdü olduğundan dolayı, bunu taahhüt eden (taşıyan) yükü boşaltma limanında malı teslim almaya yetkili şahsa konşimentoda yazılı olduğu şekilde aynı ile teslim etmek durumundadır; aksi takdirde yükün gemiye verilmesi ile buradan boşaltılması arasında meydana gelen farktan dolayı (mevzuattaki taşıyan sorumluluğu ile ilgili olarak bulunan sorumsuzluk hallerine tabi olmak kaydı ile) taşıyan sorumlu olacaktır. Dolayısıyla konşimentoda bulunan yüke ilişkin kayıtlar taşıyan aleyhine (aksi ispat edilmesi mümkün olan) bir karine yaratmaktadırlar. Taşıyanın yüke gelen zarardan dolayı sorumluluğu P&I sigortasının kapsamında bulunmaktadır. Yukarıda özetlenen durumdan dolayı konşimentodaki yüke ilişkin kayıtlar sorumluluk hukukundan önemli bir yere sahiptirler. Bu bakımdan İngiliz Hukukunda verilmiş olan “the Tai Prize” adlı davanın kısaca incelenmesinde fayda bulunmaktadır.
Kazanın Sebebi:
Uyuşmazlık konusu olay Norgrain 73 formuyla (voyage cp) Brezilya’dan Çin Halk Cumhuriyeti’ne soya fasulyesi taşınmaktadır. Yükleme Temmuz 2012 tarihinde gerçekleştirilmiş ve bunun sonunda yükleten ConGenBill formu üzerinde hazırlanmış temiz (yani yük hakkında her hangi bir olumsuz kaydı bulundurmayan) bir konşimentoyu kaptana sunmuş ve kaptan da bunu imzalamıştır. Gemi boşaltma limanına Eylül 2012 tarihinde vardığında (gözle görülür olmasa da) yükün yüksek ısı ile karşılaşmış olduğunu ve küflenmiş bulunduğu belirlenmiştir. Buna ilişkin olarak 1. Çin’de görülen davada yükle ilgilinin iddiası kabul görmüş ve geminin donatanı 1 milyon USD civarında bir meblağdan sorumlu tutulmuştur. 2. Donatan geminin o andaki zaman çartererinden (“TC”) Inter-Club Agreement çerçevesinde bu meblağa iştirakte bulunmasını istemiş ve bunun sonucunda 500.000 USD tahsil etmiştir. (Söz konusu talep ve ödeme aslında donatan ile zaman çartererinin P&I Kulüpleri arasındadır.) 3. Bu ödemeyi yapan TC (aslında zaman çartererinin P&I kulübü) kendi alt taşıyanına (“VC”, soya fasulyesinin taşınması için Norgain 73 sözleşmesini yapan voyage charterer) karşı Londra’da tahkim yoluna başvurmuştur. Tahkim aşaması Yukarıda da belirttiğimiz üzere, VC’nin acentesi yükleme tamamlandıktan sonra “Clean on Board” ve “Shipped in apparent good order and condition” matbu kayıtlarını içeren bir konşimentoyu kaptana imzalaması için sunmuştur. Bu konuda TC’nin iddiaları aşağıdaki şekildedir: 1. Yük gemiye yüklenirken nemli ve hasarlıdır. 2. Yükleten bunu bilerek hareket etmiştir. 3. Yükleten doğru kayıtları içermeyen bir konşimentoyu kaptana sunmuş olduğundan dolayı hukuka aykırı davranmış durumdadır. (“breach of warranty”) Tahkim sonunda TC’nin haklı olduğuna karar verilmiştir. Bu sırada özellikle 1. Yükleme sırasında yükün nemli olduğu 2. Kaptanın bu durumu görerek tespit etmesinin mümkün olmadığı 3. Bununla birlikte yükletenin gerçek durumdan haberi bulunduğu, 4. Bu sebeple VC’nin gerçeğe aykırı kayıtlar içeren bir konşimentoyu imzalaması için kaptana vererek hukuka aykırı davrandığı hususları üzerinde durulmuştur.
Kazadaki insan Hatası: /
Alının Tedbir/Uygulanan Önlem/Çıkartılan Ders:
Temyiz aşaması ve Sonuç VC tahkim kararını temyiz etmiştir. Dosya hem ticaret mahkemesine hem de oradan temyiz mahkemesine gitmiştir. Burada verilen karara göre hakem kararı doğru değildir, zira VC (adına acentesi) konişmentoyu kaptana imzalaması amacıyla verdiği sırada yükün harici görünüşü ile ilgili herhangi bir beyanda bulunmamıştır, dolayısıyla TC’nin VC’den olan rücu talebi haklı değildir. Zira: 1. Bir taslak konişmentonun imzalanması için kaptana sunulması ile bunun kaptan tarafından imzalanması farklı hususlardır. 2. Yükletenin yüke ilişkin herhangi bir beyan içermeyen taslak bir konişmentoyu sunması kaptanı üzerine düşen yetki ve sorumlulukları kullanmaya ve yükün harici görünümünü belirlemeye davet etmek amacını gütmektedir. Bu davetin yerine getirilmesi kaptan (donatan) tarafında gerçekleşen bir tasarruf olup, bu sırada kaptanın kendi izlenimlerini konişmentoya eklemesi gerekmektedir.(1) Zira konişmentoda yer alan yüke ilişkin beyanlar yazmaya yetkili şahıs kaptandır, kendisi (ya da yetkilendirdiği ikinci kaptan) yükü haricen inceleyecek ve kendi izlenimini buraya yazacaktır. 3. Kaptana imzalanmak üzere sunlmuş olan konişmentoda matbu “Shipped in apparent good order and condition” kaydının bulunması her hangi bir hususu değiştirmemektedir, zira kaptan yükü inceleyecek haricen iyi durumda ise konişmentoyu imzalayacaktır. 4. Bu sebeple kaptanın kendisine verilen konişmentoyu, buraya herhangi bir kayıt düşmeksizin imzalamış olması yükün gemiye sağlam olarak teslim edilmiş olduğu karinesini meydana getirmektedir, diğer bir ifadeyle yük gemiye alınmış olduğu sırada haricen iyi durumdadır. Bundan dolayı TC’nin donatana (ICA çerçevesinde) ödeme yapması yanlış-tır, zira donatan konişmentoya göre teslim almış olduğu yükü aynı şartlarda teslim edememiş durumdadır. 5. Çarter sözleşmesinin tabi olduğu La Haye Kurallarında (III-3) yükletenin yük hakkında kaptana vereceği bilgilerden bahsedilmekte olsa da, harici görüntünün sadece kaptan tarafından belirlenebileceği düzenlenmektedir. Konişmentoda yer alacak olan her iki grup arasında bu bakımdan fark bulunmaktadır. Yükleten tarafından verilecek olan bilgiler bakımından (sayı, ağırlık, ölçü gibi) bunların doğru hakkında bir taahhüt bulunmakla beraber, ikinci grup olan “apparent order and condition” bakımından aynı kural geçerli değildir, burada söz konusu olan, daha evvel de belirtilmiş olduğu üzere, kaptanın izlenimidir ve dolayısıyla yükletenin bu konuda bir taahhüdü olduğundan bahsetmek mümkün değildir. (1) Bkz.The David Agmashenebeli, The Saga Explorer; bununla birlikte kaptanın izlenimini konişmentoya yazmasından sonra, yükün hasarlı olarak yüklenmiş olduğu ortaya çıkarsa, kaptanın inceleme konusu kaydı ile birlikte ortaya çıkan karineyi başka yollarla çürütme imkanı, diğer bir ifadeyle yükün sağlam olarak gemiye yüklenmemiş olduğunu ispatlama imkanı buunmaktadır. Bkz. The Nogar Marin.
Bu yazı Prof.Dr. Fehmi Ülgener tarafından kaleme alınmıştır.