Gemide İstenmeyen Kişi-Kaçak Yolcular Hakkında IMO Esasları
Deniz taşımacılığı yolcu ve yük nakliyesinin en eski yollarından biridir. Gemiler, okyanus aşırı seferlerinde birçok uluslararası suların sınırlarına girerek farklı ülkelerdeki limanlara uğrar. Deniz hukukuna göre hiçbir gemi veya gemi mürettebatı geçerli evraklara haiz olmadan herhangi bir ülkeye ait karasularına giremez.
Çoğu ülke bu kanunlar hakkında son derece sıkı olsa da, yerel halkın liman alanlarına girerek farklı ülkelere yasadışı olarak seyahat etmek amacıyla gemilere gizlice tırmandığı ülkeler de bulunmaktadır. Bu şekilde yasadışı faaliyetlerde bulunan kişiye kaçak yolcu denir.
Kaçak Yolcu kimdir?
Kaçak yolcu, herhangi bir ücret ödemesi yapmadan ve resmi evrakları olmadan başka bir ülkeye ulaşmak için uluslararası sularda seyahat etmek amacıyla gemiye yasadışı yollarla ve gizlice binen ve gemi armatörü veya kaptanının onayı olmadan gemide saklanan kişidir.
Kaçak Yolcu Gemiye Nasıl Biner ve Gemide Yaşamını Nasıl Sürdürür?
Kaçak yolcular gemiye gizlice binmek ve gitmek istediği limana varana kadar
fark edilmeden gemide saklanmak amacıyla farklı yol ve yöntemler kullanırlar.
Kaçak yolcular genellikle aşağıda belirtilen şekillerde gemiye biner ve
gemideki bölgelerde saklanırlar-
- Liman, ISPS kuralları ile kontrol altında tutulan yasak bir bölgedir, bu
nedenle kaçak yolcunun iskeleye ve bu yolla limana erişim sağlamak
için bazen liman çalışanlarının dış desteğine ihtiyaç duyar. - Kaçak yolcuların en çok tercih ettiği yöntem ise daha gemiye
yüklenmeden önce konteyner içine girmektir. - Konteyner içinde saklanmalarına yardımcı olması amacıyla yalancı
duvar kullanırlar. - Gemiye sahte kimlik kullanarak yükleme-boşaltma işçisi olarak
binebilirler ve gemiye bindikten sonra gemi içinde saklanırlar. - Gemiye ayrıca sahte kimlik kullanarak tedarikçi kılığında da binebilirler.
- Suya atladıktan sonra geminin kıç kısmından veya dümeninden
tırmanarak gemiye erişim sağlarla ve burada uzun bir süre saklanırlar. - Geminin makine dairesi, boya malzeme dolabı, dümen dairesi ve
benzeri girişin yasak olduğu bölgelerine erişim sağlayabilirler. - Kaçak yolcular tespit edilmek istemediklerinden gemi mürettebatının
nadir erişim sağlayacağı veya inceleme yaptığı bölgelerde saklanmak
için ellerinden geçen tüm çabaya gösterirler. - Geminin uzun seferi boyunca yaşamlarını sürdürebilmek amacıyla
yanlarında bir miktar su ve yiyecek de alırlar.
Kaçak Yolcular Hakkında IMO Kılavuzu
Fakir veya gelişmekte olan ülkelerin limanlarına sefer yapan gemilerde
bulunan kaçak yolculara ilişkin birtakım vakalar yaşanmıştır. Bu tür yasadışı
faaliyetlerde artışı araştıran Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO) tüm
ülkelerdeki limanlarda geçerli olacak bir kılavuz yayımlamıştır.
Kaçak yolcu bulunduktan sonra varil veya yüzecek bir kutu içinde bir miktar su
ve yiyecek ile açık denizlere atıldığı birtakım vakalar yaşanmıştır. Bu tür bir
işlemin nedenleri arasında
-Kaçak yolcunun gemiden karaya çıkarılmasında uğraşılması gereken birçok
resmi evrak işi ve işlemlerinin olması,
-Birçok ülkenin bu tür kişileri limanlarına kabul etmemesi,
-Ayrıca gemi mürettebatının güvenlik önlemlerini yeterince almadığı
hususunda suçlanacakları,
-Ve tüm sınır dışı etme maliyetlerinin şirket veya gemi armatörü tarafından
karşılanacağı yer almaktadır.
Bu tür uygulamalara son vermek adına IMO gemi mürettebatı, deniz
taşımacılığı şirketleri ve tüm ülkelere yönelik IMO altında bağlayıcı katı
esaslar koymuştur.
Genel görevler
- Herhangi bir limandan ayrılmadan önce gemi mürettebatının uyması
gereken ve gemi mürettebatı tarafından geminin tüm bölgelerinin
kontrolünü kapsayan bir kaçak yolcu kontrol listesi. - Uygun borda iskelesi ISPS nöbeti tutulmalıdır.
Kaptanın Sorumlulukları - Kaçak bir yolcu tespit edildiğinde bayrak devletini, bir sonraki uğrak
limanını, gemiye binişin yapıldığı liman başkanlığını kaçak yolcular, vb.
hakkında bilgilendirmek, - Kaçak yolcunun kimliğini ve uyruğunu tespit etmek,
- Sınır dışı edilene kadar kaçak yolcunun genel sağlık durumunu,
refahını ve güvenliğini sağlamak amacıyla gerekli önlemleri almak
Kaptanın görevidir.
Gemi armatörü veya operatörü - Kaptanın bildirimde bulunmaya ilişkin sorumluluklarını yerine getirmiş
olmasını sağlamak. - İlgili ulusla makamlar tarafından belirlenmiş sınır dışı etmeye yönelik
çıkarma talimatlarına riayet etmek ve desteklemek.
Gemi Bandıra Devleti - Kaçak yolcunun karaya çıkarılmasına ilişkin dokümantasyonda kaptan
ve liman başkanlığına yardımcı olmaya hazır olmak. - Bir sonraki uğrak limanında sınır dışı etme işlemlerine yardımcı olması
amacıyla ilgili makama beyanda bulunmak. - Kaçak yolcunun çıkarılması veya ülkesine iade edilmesi için yapılacak
düzenlemelerde kaptan, gemi armatörleri ve liman başkanlığına
yardımcı olmak.
Kaçak Yolcu Tespit Edildikten Sonraki İlk Uğrak Limanı Ülkesi - Kendi yerel yasaları uyarınca soruşturma yapmak adına kaçak yolcuyu
kabul etmek. - Masrafları gemi armatörü ve acentesine ait olmak üzere vatandaşı
olduğu asıl ülkeye geri gönderilebilmesi için kaçak yolcunun karaya
çıkarılmasına izin vermek.
Asıl Gemiye Binme Limanı Ülkesi - Vatandaşı olarak ilgili ülkeye ait olması halinde kaçak yolcuyu kabul
etmek. - Kaçak yolcunun gemiye bindiği aynı limanda fark edilmesi halinde ilgili
kaçak yolcu gözaltına alınmalı ve gemi armatörü veya acentesine hiçbir
suçlama dayatılmamalıdır.
Ülkeye İade İşlemlerindeki Transit Geçiş Ülkeleri - Kaçak yolcunun karaya çıkarıldığı yerin makamlarının talimatı uyarınca
seyahat eden kaçak yolcunun liman veya havalimanlarından geçiş
yapabilmesi için kaçak yolcuya transit geçiş vizesi vermek.